حەسەن عەلەوى: نەوشیروان مستەفا وەك تیشكی خۆر لە مێژوی كوردستاندا دەدرەوشێتەوە

هەواڵ و چالاکی

حەسەن عەلەوى، سیاسەتمەدارى عێراقى ئاماژە بە خەباتى دورودرێژ و قوربانیدانى نەوشیروان مستەفا و ئەزمونى کارى راگەیاندن و نوسین و سەرکردایەتى کردنى دەکات و دەڵێت:"دوای ئەوەی سەركردەكانی خەبات پیر ببون ئەو سەرکردایەتى گەنجان و هەموانى کرد و نوێبونەوەی كرد، چونکە ئەو نوێگەر بو، ئیستاش راستە کۆچى کردوە، بەڵام وەكو تیشكی خۆر و مانگ هەمیشە لە مێژوی كوردستاندا  دەدرەوشێتەوە، ئەوەش بە پاكی و بێگەردییەكەی".

دەقى وتەکانى حەسەن عەلەوى لە دوەم ساڵیادى کۆچى دواى نەوشیروان مستەفا سەرکردەى نیوسەدە لە خەباتى گەلى کورد:

هەست ناكەم وێنە و دیمەنێكم گیرابێت یاخود قسەم تێدا كردبێت خەم و ئازار و ناڕەحەتی لەخۆ گرتبێت هێندەی كە ئێستا هەست بەو ئازار و خەمە دەكەم كاتێك باسی كۆچی هاوڕێیەك دەكەم كە هێشتا كاتی نەهاتبو، هێشتا ساڵانێكی زۆری تر لەبەردەم نەوشیروان مستەفادا مابو، بەڵام كێ‌ دەتوانێ‌ و دەسەڵاتی ئەوەی هەیە قەدەر رابگرێت؟ كێ‌ دەتوانێت ئەجەلی كەسەكان دوابخات؟ یەكەم چاوپێكەوتنم بیر نەمابو، بەڵام ئەو بەبیری هێنامەوە بە ئامادەبونی كوڕی خۆشەویستم شێركۆ، كاتێك وتی بە نیاز بوە لە رۆژنامەیەكی كوردیدا بنوسێت و بەشداربێت لە چالاكی رۆژنامەوانیدا كە لەو كاتەدا خوێندكاری كۆلێژ بوە لە  بەغدا، بەو هۆیەشەوە پێویست بوە لەسەری بەپێی یاساكان كە ببیتە ئەندامی سەندیكای رۆژنامەنوسان، منیش نوسراوێكی پشتگیریم پێدا بەو پێیەی من لەو كاتەدا ئەندامی لیژنەی كارگێڕی سەندیكای رۆژنامەنوسان و هەروەها بەرپرسی رۆژنامەیەك بوم بۆیە منیش راستەوخۆ پشتگیرییەكەم بۆ نوسی بەبێ‌ ئەوەی بیناسم بەبێ‌ ئەوەی بزانم كە دواتر رێككەوتنێك لەنێوان كورد و ئەو دەسەڵاتەدا دێتە ئاراوە كە من بەڕێوەبەری یەكێك لە رۆژنامەكانی بوم.

لە نوسراوەكەدا وتم كە فڵان رۆژنامەنوسێكی چالاكە و مافی ئەوەی هەیە كە پیشەكەی ئەنجام بدات بەبێ‌ هیچ رێگرییەك بۆیە من نوسراوەكەم وەك ئەندامی لیژنەی كارگێڕی و بەرپرسی رۆژنامە بۆكرد كە هەست دەكەم ساڵی (1969) بو، پەندێك هەیە دەڵێت: "سەردەم هات و رۆی و گەیشتینە ئەم سەردەمە و تەمەنمان گەیشتە ئێستا، بەداخەوە كە ئەو سەركردەیە کە لە كاری سیاسیدا سەقامگیر بو وا رۆچوبو كە هەمو ژیانی بۆ تەرخان كردبو كە بەوەش وتەكەی موتەنەبی بەسەردا جێبەجێ‌ دەبێت كە دەڵێت (هەر بە گەنجی پیری بە پیرییەوە هات) ئەو لە كاتی گەنجیدا جەنگاوەر بو لە ئەشكەوتەكاندا پێشمەرگایەتی دەكرد وە كاتێك كەسایەتییەكەی بەهێز و بەتواناتر بو پیری و تەمەن پێشیان پێگرت، بەڵام ئەو بەهۆی پیرییەوە كۆچی نەكرد بەڵكو بەهۆی نەخۆشییەكەوە بو كە مرۆڤ رزگاری نابێت لێی قەدەرەكان كەسیان نەدۆزییەوە نەوشیروان مستەفا نەبێت راوی بكەن.

 لە كاتێكدا گەلێك سەركردەی دیكە شكستیان هێنا، کورد كەسێكی پاك و بێگەردی بۆ هات کە نەوشیروان مستەفا بو

كاتێك ئەو لەوپەڕی بەخشندەییدا بو لە گرنگترین ساتداكە گەلەكەی پێویستی پێیبو ئەو لە نەوەی تێكۆشەرە یەكەمینەكاندا بو، بەڵام سەیرەكە لەوەدابو نوێنەرایەتی دوایین نەوەی ئەم سەردەمەی دەكرد، لە خەباتی گەلی كورد دا، ئەو لە نەوەی خۆی دەرچوبو وە ببوە نوێنەری نەوەی تازە و وە ئەركی ئەو پیاوە ئەوەیە كە رابەرایەتی و پێشەوایەتی گەنجان بكات لە روی عەقڵ و بیركردنەوە ویژدانیانەوە بۆ بەدیهێنانی خەون و داخوازییەكانی گەلی كورد، لە كاتێكدا گەلێك سەركردەی دیكە شكستیان هێنا كەسێكی پاك و بێگەردیان بۆهات كە وەك جەواهیری دەڵێت تەمەن و پیری لە روخساریدا دەركەوتبو، تاڵە موەكانی بەرەو سپی بون دەچون، بەڵام تەمەن رێگای پێنەدا، كەچی لەگەڵ ئەوەشدا شتێكی بنیاتنا ئەوەش ئەو هاوڕێ‌ بەڕێزە بنیاتی نا بۆ هەتا هەتایە دەمێنێتەوە كەسێكی وەكو ئەو بۆ هەمیشە دەمێنێتەوە ئەگەریش لەناوماندا نەبێت ئەوان بە زیندویی دەمێننەوە.


ئەو پیاوە توانی لە ماوەیەكی زۆر كەمدا رێگایەكی راست و دروست هەڵبژێرێت رێگاكەشی  بۆ كاری سیاسی بو، چونكە كاتێك هەستی كرد جیاوازی هەیە لەگەڵ حیزبەكەیدا واتە یەكێتی نیشتیمانی ئیدیعای ئەوەی نەكرد كە ئەو خاوەنی حیزبەكەیە بۆیە هاوشێوەی جەلال تاڵەبانی كاتێك لەگەڵ سەركردەی كورد مەلا مستەفا نێوانیان تێكچو لە پارتی جیا بۆوە و یەكێتی پێكهێنا وەك حیزبێكی جیاواز، بۆیە كاتێك نەوشیروانیش جیاوازییەكەی بینی نەهات بڵێت ئێوە دەستان بەسەر یەكێتی نیشتیمانیدا گرتوە و من نوێنەری یەكێتیم، بەڵكو وتی بڕۆن پارتەكە بۆخۆتان و من حیزبێكی نوێ‌ پێك دەهێنم بۆیە ماندوبونی ئەوانی تری نەبرد بۆخۆی و ناوی كەسی دیكەی داگیر نەكرد بۆ خۆی حیزبەكەی بەجێهێشت بۆ دامەزرێنەران و هاوبەشەكانی سەرەتا.


ئەو بۆخۆی كاریزمایەك بو بۆ راگەیاندن نەك لە رێگەی راگەیاندنەوە بوبێت بە كاریزما

ئەویش رێگای خۆی گرت و سەركەوتو بو وە گەنجان لەگەڵی بون و لەدەوری كۆبونەوە بۆیە ئەو خەباتی گەلی كوردی نوێ‌ كردەوە ئەگەر من تەنها خەسڵەتێك بدەم بە هاوڕێیەكم وە من توانای باشم هەیە لە زماندا و هیوادارم وەرگێڕە كوردەكە بتوانێت ئەو زاراوانە بەكاری دێنم وەكو خۆی بیگەیەنێت بە  بیسەر و خوێنەر و بینەری بەڕیزی كورد، ئەو پیاوە هەروەكو ئەوە وابو دو مەوعیدی هەبێت مەوعیدێكیان بۆ نوێكردنەوەی خەبات و پێشكەشكردنی وێنەیەكی تر لەدوای ئەوەی سەركردەكانی خەبات پیر ببون ئەو وتی پیری بە تەمەن نییە، بەڵكو بە هۆی پیر بونی رۆتین و مانەوە لە هەمان بەرگدا بەبێ‌ نوێ‌ بونەوە، ئەو پیاوە لەو تەمەنەدا هات و نوێ‌ بونەوەی كرد، ئەو نوێگەر بو، گرنگترین كار كە ئەنجامیدا نوێ‌ بونەوە بو واتە نوێكردنەوەی خەبات، بنەماكانی نوێكردنەوەی خەبات لای نەوشیروان مستەفا چی بون؟ ئایا داوای زەعامەتی دەكرد؟ نەخێر، چونكە بۆخۆی سەركردە بو ئایا دەیەویست لە رێگەی راگەیاندنەوە بكرێت بە كاریزما؟ بێگومان نەخێر ئەو بۆخۆی كاریزمایەك بو بۆ راگەیاندن نەك لە رێگەی راگەیاندنەوە بوبێت بە كاریزما، بونی ئەو لەناو شاشەدا كاریزمایی پیشان دەدا سودی دەگەیاند بە خاوەنی شاشە و پێشكەشكاری بەرنامە و وێنەگر و دەرهێنەر و هەموانی تر چێژیان دەبینی لە لێدوانەكانی.


نەوشیروان مستەفا درۆی لەگەڵ خودا و خۆی و گەلەكەشی نەكرد 

لێدوانەكانی ئەو پیاوە بەڕێزە زۆر بەسود بون، ئەو پیاوە درۆی لەگەڵ خودادا نەكرد هەروەها درۆی لەگەڵ خۆی و لەگەڵ گەلەكەشی نەكرد بە هیچ شێوەیەكیش درۆ و دو رویی نەزانیوە ئاوایش رۆیشت ئەوە ژیانی ئەو بو، هیچ رۆژێك لە رۆژان كاری بۆ خۆی نەكرد، بازنەكانی دەوروبەری هەمیشە لە گەورەبون و فراوان بوندا بون و ماڵ و ژینگەكەی هەر لە گەورە بوندا بو هەتا توانی نەوەیەكی تازە و تەواو لەخۆ بگرێت لە دەوروبەری سلێمانی، ئەوەش كاتێك بو كە پارتەكانی تر بەدەست دابەش بونەوە دەیان ناڵاند.
بە لەدەستدانی نەوشیروان كورد خەونی بە دەوڵەت بونی لەدەست چو 

 ئەو بە تەنها بۆخۆی ناونیشانێك بو بۆ كۆدەنگی و یەكڕیزی نیشتیمانی چۆن؟ پێغەمبەری ئیسلام محمد درودی خوای لەسەر بێت دەفەرموێت "رۆحەكان سەربازی تەجنید كراون، ئەوانەی یەكتر بناسن یەكدەگرن، ئەوانەشی یەكتری ناناسن جیاوازی دەكەوێتە نێوانیان" نەوشیروان سەر بەو كۆمەڵەیەیە كە خاوەنی رۆحێكی كۆكەرەوەیە هەروەك شێخ عبدالعزیز توێژەری كە یاریدەدەری شا عبداللە بو، دڵی كراوە بو بۆ لەخۆگرتنی هەمو مرۆڤایەتی ئەو عەرەب بو، بەڵام هەمو گەلانی خۆش دەویست نەوشیروان مستەفاش كورد بو بەڵام گرێی كوردبونی نەبو، بە لەدەستدانی نەوشیروان كورد خەونی بە دەوڵەت بونی لەدەست چو كە بە ریفراندۆم نایەتەدی، ئەو ریفراندۆمە بەبێ‌ ئامادەبونی دو كەس كرا كە هاوسەنگی بابەتیانەیان دروست دەكرد لە بوارەكانی فكر و سیاسەت و جوگرافیادا، مام جەلا بە حیلم و ئارامگریەكەی وە نەوشیروان مستەفا بە توانا لە رادە بەدەرەكانی و پاكییەكەی و ئەو كاریزمایەی كە هەڵیگرتبو وەك خەباتگێڕێك چونكە كاتێك كە كۆ دەبونەوە لەگەڵ كەسی سێیەم كە كاك مەسعودە و كاریزمای بنەماڵەیی هەڵگرتوە نەوشیروان مستەفا ئەبێت لەم روانگەیەوە لێی بڕوانرێت.

بۆیە نەبونی نەوشیروان مستەفا و مام جەلال لە یەك كاتدا كەموكوڕی لە پاش خۆی بەجێهێشت لە دەسەڵاتدا كە هەرێم نەیتوانی چارەسەری بكات پێویست بو چارەی بكردایە و من پێم وتن بیكەن. بەڕاستی لەپاش كۆچی دوایى نەوشیروان مستەفا ناتوانم سەردانی سلێمانی بكەم و هەتا ئێستا نەچوم، چونكە وا هەست دەكەم سلێمانی زۆر ناخۆش بێت دوای كۆچی دوای دو هاوڕێی گەورە جەلال تاڵەبانی هاوڕێی تەمەن كە پەنجا ساڵ پێكەوە بوین وە نەوشیروان مستەفا كە ون بو، ون بونەكەشی وەك دیارنەمانی خۆر وایە كۆچی ئەو وەك ونبونی مانگ و رۆچونی ئاوە بە ناخی زەویدا، بەڵام ئەو وەكو تیشكی خۆر و مانگ هەمیشە دەمێنێت لە مێژوی كوردستاندا و دەدرەوشێتەوە، ئەویش بە پاكی و بێگەردییەكەی چونكە پاكی دەبێتە هۆی دروشاندنەوە و سپی دەچێتەوە، لەو رۆژەدا ناتوانم هیچ بڵێم تەنها ئەوە نەبێت كە تۆ هەمیشە دەمێنیت و تەمەنی ستەمكارانیش كورتە.