‎پیرۆزبێت ساڵیادی سەرکەوتنی راستەقینەی خەباتی مەدەنی و پەرلەمانی

24/07/2022

ڕاگەیەندراوی فەرمی

‎هاونیشتمانیانی بەڕێز..
‎هەڵسوڕاوان و گۆڕانخوازان..

(٢٥ی ٧ی ٢٠٢٢)، سیانزە ساڵ تێدەپەڕێت بەسەر یەکەم بەشداریکردن و سەرکەوتنی بزوتنەوەی گۆڕان لە ھەڵبژاردنی خولی سێیەمی پەرلەمانی کوردستان. ئەمڕۆ ساڵیادی سەرکەوتنی راستەقینەی خەباتی مەدەنی و پەرلەمانییە بە پشتیوانی جەماوەرێکی پڕئیرادەی کۆمەڵگەی کوردستان.
‎ بزوتنەوەی گۆڕان، بە قۆناغی جیاواز و پڕ ئاستەنگ و کێشمەکێشمی سیاسیی فرە رەھەند تێپەڕی، لەم ماوەیەدا؛ سەرکەوتنی گەورەی چنییەوە و دوچاری شکستی گەورەش بووەوە، رووبەڕووی سیستمێکی خراپی حوکمڕانی و ستراکتۆرێکی بەھێزی گەندەڵی وەستا، دەنگ و سەنگی ھاوڵاتی بەھێز کرد و ھەیمەنی کاربەدەستانی لە خەیاڵدانی ھاونیشتمانیان لاواز کرد و خەڵکی کرد بە ناوەندی سیاسەت.

لە قۆناغی ئۆپۆزسیۆنی سیاسیی و لە قۆناغی بەشداریکردن لە حکومەتدا؛ پێداگر لەسەر بەرنامە سیاسیەکەی مایەوە و ئەزمونی شاردنەوەی داھاتەکان، ئەزمونی دەستێوەردانی حیزبی لە جومگەکانی ژیان؛ لە زانکۆ، لە بازاڕ، لە ھێزەکانی پێشمەرگە و ناوخۆ، لە دادگا و دامودەزگاکانی حکومەت خستە بەر نەشتەری رەخنە و گلەیی و گازندەی ھاوڵاتیان.

بزوتنەوەی گۆڕان لە دووڕیانی بەرەو توندوتیژی، یان بەرەو چاکسازی و گۆڕین؛ دووەمی ھەڵبژارد و بە تەواوی ھێزی سیاسی و پەرلەمانی و میدیایی و جەماوەریی شانی دایە بەر خەباتی پەرلەمانی بۆ ڕاستکردنەوەی سیستمی حوکمڕانی ھەرێمی کوردستان، بە ئەندازەیەکی باش سەرکەوتوبو لە گێڕانەوەی متمانەی جەماوەر بە خەباتی مەدەنی و سندوقەکانی دەنگدان و دەستاودەستکردنی دەسەڵات بەشێوەیەکی شارستانی.

‎ لە کتێبی درۆ و دراو دا (٢٠١١) رەوانشاد نەوشیروان مستەفا دەڵێت «لە سەرەتاوە بەرنامەیەکی سیاسیمان ھەیە، ئەو بەرنامە تەنھا بۆ رەخنەگرتن نیە، بەڵکو بۆئەوەیە لەرێی ھەڵبژاردنەوە چەند پێمان بکرێت بەشداربین لە دەسەڵات بۆئەوەی بتوانین ئەو بەرنامەی ھەمانە بۆ ڕێکخستنی بوارەکانی ژیان، بواری دارایی، بواری کۆمەڵایەتی و رۆشنبیری جێبەجێی بکەین.» بەداخەوە بەدرێژایی (١٣) ساڵ لەھیچ قۆناغێکدا رێگا بە جێبەجێکردنی بەرنامەی سیاسی گۆڕان نەدرا و عینادی سیاسیی چارەنوسی ھەرێمی لە لێواری مەترسییەکی ئاشکرادا ھێشتەوە.

پاش چەند ساڵ گۆڕان بووەتە خواستێکی نێودەوڵەتی بە تایبەت بۆ:
 ‎یەکەم: بە نیشتمانیکردنی هێزەکانی پێشمەرگە و ناوخۆ بووەتە خواستێکی نێودەوڵەتی. بە تایبەت هاوپەیمانانی کورد لە ناویاندا ئەمریکا، ئەڵمانیا، بەریتانیا، هۆڵەندا و فەرەنسا بە ستراتیژێکی هاوشێوەی بەرنامەی گۆڕان کار بۆ بنیاتنانی سوپایەکی ناحیزبی دەکەن، کە ئەرکی پاراستنی دامەزراوە دیموکراتیەکان و سنورەکانی کوردستان دەبێت. ھەربۆیە، گۆڕانکاری و چاکسازی لە هێزە چەکدارەکاندا کلیلی گۆڕانکاریی سیاسی و ئابوری و دیموکراتی دەبێت.

دوەم: رێزگرتن لە ئازادییە سیاسیی و شارستانیەکان، لە ناویاندا ئازادی رۆژنامەوانی و بیروڕا، بووەتە پرسێکی نێودەوڵەتی و پێشێلکارییەکان چاوپۆشیان لێناکرێت و رووبەڕووی ئیدانەی توندی دەوڵەتە بەھێزەکان دەبنەوە.

سێیەم: چاکسازی ئابوری و دارایی بووەتە زەرورەتێک کە دواخستن و خۆدزینەوە لێی چارەی دەردی بڕیاربەدەستە حیزبی و حوکمییەکان ناکات.
‎ لێرەدا پێویستە ئەو راستییە بیربھێنینەوە کە خاڵی بەھێزی گۆڕان و پشتیوانانی بریتیە لە پشودرێژی و بەردەوامبوون لەسەر داخوازییە جەماوەرییەکان، دژایەتی گەندەڵی و بەھێزکردنی پایەکانی خەبات بۆ حوکمی یاسا و بە نیشتیمانکردنی دامەزراوەکان و بونیادنانی دەسەڵاتێکی مەدەنی و ئەقڵانی، ھەروەھا پێداگری لەسەر پڕۆژە و بەرنامەکان لە پرسە نەتەوەیی و نیشتیمانیەکان بە تایبەت بۆ کەرکوک و ناوچە کوردستانیە دابڕێندراوەکان.

پەیوەندیدار بە پێگەی کورد لە عێراقی فیدڕاڵدا، گۆڕان پێداگیری لەسەر ستراتیجێکی ھاوبەشی نیشتمانی کردووەتەوە، بەشێوەیەک نوێنەرەکانی کورد شەڕ بۆ مافە نەتەوەییەکان، نەک پۆست و دەستکەوتی کەسی و حیزبی بکەن؛ لەسەرو ھەمویانەوە جێبەجێکردنی مادەی١٤٠، بودجە و شایستە داراییەکان، پێشمەرگە، و پرسی نەوت و گاز و دروستکردنی ئەنجومەنی ئیتیحادی. لەم روانگەیەشەوە، پارتی و یەکێتی تائێستاش بەردەوامن لەسەر نەریتی شەڕکردن لەسەر پۆست؛ لەوانە پۆستی سەرۆک کۆمار، لەکاتێکدا پێگەی کورد لە ناوەندی بڕیاردانی سیاسیی عێراق ھێندە لاواز بوە، کەس خۆزگەی بۆ ناخوازێ و کەسیش خۆی ناکات بە خاوەنی، هەمو ئەمانەش بەهۆی سیاسەتی هەڵە و دابەشبون بەسەر هاوکێشە ئیقلیمی و ناوخۆییەکانی عێراق و نەبونی ستراتیژێکی هاوبەشی نیشتمانی کە کاریگەری خراپی لەسەر هەرێمی کوردستان و هاوڵاتیان دروست کردوە.

سەرەڕای ئەو ئاستەنگ و ئاڵنگاریانەی باس کراوە، ئەو ھێزانەی خۆراکیان لە نائومێدی خەڵک وەرگرتوە؛ کاریگەرترین رێگا کە بەکاریدەهێنن بۆ رێگری لە گۆڕانکاری و چەقبەستویی دۆخی سیاسیی و ئیداری ھەرێم بێئومێدکردنی زیاتری هاونیشتمانیانە لە پرۆسەی دەنگدان. لە حەقیقەتیشدا مەزنترین چەک بە دەست هاونیشتمانیانەوە بەشدارییە لە خەباتی ناتوندوتیژی و دەنگدان لە هەڵبژاردنەکاندا، کە ئەم مافە قابیلی زەوتکردن نییە و بەدیلی نیە.

پێویستە بوترێ؛ دروست بوونی بزوتنەوەی گۆڕان و لەرزاندنی پایەکانی ستەمکاری و نادادی بە دەنگ بوو. شانازی ئەوەش بۆ هاونیشتمانیان و نەوشیروان مستەفا و ھاوڕێکانی دەگەڕێتەوە وەک ئەندازیاری چاکسازی لە کوردستان بۆ بەدیهێنان و چەسپاندنی مافی ئازادی، دادپەروەری، ژیانی بە کەرامەت و وڵاتێکی دیموکرات؛ بژاردەیەک نیە جگە لە تێکۆشان تا سەرکەوتن، زوو یان درەنگ ئەم ئامانجانە بەدیدێن، چونکە قەدەری کورد ئازادییە.

بزوتنەوەی گۆڕان
٢٤ی ٧ی٢٠٢٢


هەواڵی زیاتر