بەشێک لە نامەیەکی نەوشیروان مستەفا وەک ئامادەکاری بۆ راپەرینی ساڵی (1991)

هەواڵ و چالاکی

نوسینی/ خالید رەزا

دومانگ بەر لە راپەڕین!
خوێنەری بەرێز، خوێندنەوەی ئەم نوسینە؛ بەشێكە لە مێژوی بەر لە راپەرینی ساڵی (1991)، یەكێكە لەو دەیان تەعمیمانەی (پەخشنامە) كە رێكخراوی سلێمانی كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستان لە كاتی خۆئامادەكردن بۆ راپەڕین نوسیویانەو ناردویانە بۆ ریزەكانی رێكخستن.

بڵاوكردنەوەو گێڕانەوەی ئەم بەشە لە مێژو، وەك دەڵێن بۆ ئەوەیە تا ئەگەر رۆژێك لە رۆژان مێژونوسێك ویستی لەسەر پێش راپەرین لێكۆڵینەوەیەك بكا، بتوانێ سود لەم بەڵگەنامانە وەربگرێ، كە نوسینەوەی مێژوش لە كورتترین پێناسەی دا بۆ ئەوەیە تا دەرس و پەندی لێ وەربگیرێ!.

ئەم تەعمیمە یەکێکە لەو دەیان پەخشنامەیەی بۆ رێکخستەکانمان نوسیوە. بەپێویستم زانی چەند خاڵێك كە زیاتر رونكردنەوەیە، لە جیاتی پێشەکی  تۆمار بكەم، تا خوێنەر زیاتر ئاشنای ببێ و، بە هیوای ئەوەی ئەم خاڵانە یارمەتیدەر بێ بۆ تێگەیشتنی زیاتر.

یەكەم: كاری رێكخراوەیی و سیاسی، لەناو شارەكاندا سەرەڕۆیی و لە خۆبوردیی و ئازایەتی دەویست، رۆژانە لەگەڵ مەرگ روبەروبویت. ئەوانەی كە شەرەفی بەشدارییان لە خەباتی رەوای میلەتەكەیاندا پێ بڕاوە، مافی خۆیانە شانازی پێوەبكەن.

دوەم: كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستان، رێكخراوێكی سەربەخۆی ناو یەكێتی نیشتمانی كوردستان و، باسكی بەهێزو سەرەكی یەكێتی بو چ لەروی سیاسی و رێكخراوەیی و فکری، چ لە روی پێشمەرگایەتییەوە.

سێیەم: تەوجیهات و نامەو ئامۆژگارییەكان لە ناوەندی كۆمەڵە، بەتایبەت سكرتێری كۆمەڵە و بۆ رێكخراوی سلێمانی و، سەرجەم رێكخستنەكانی كۆمەڵە لە سەرتاسەری كوردستان و عێراق دەنێردرا.

چوارەم: ناوەرۆكی ئەم تەعمیمە و ئەوانی لە پێش و لە دوای ئەم تەعمیمەشەوە نوسراون، لەسەر رۆشنایی ئەو نامانەی ناوەندی كۆمەڵە و سكرتێری كۆمەڵەوە، نوسراون کە خۆشبەختانە هەمویان پارێزراون.

پێنجەم: ئەو بەشەی لە نێوان دوكەوانەكەدایە، بە دەقنوسینی نامەیەكی كاك نەوشیروان مستەفایە، كە لە بەریدەکاندا بەدەستمان ئەگەیشت و بۆ راپەرین رێنوینی دەکردین.

شەشەم: دەمەوێت سەرنجی خوێنەر بۆ ئەوە رابكێشم كە ئێمە نامەو بروسکە و تەعمیمەكانمان بە ناوی جیا جیاوە ئەنوسی، وەك شەپۆل، زمناكۆ، پیرمام، شاڵاو، ئومێد... ئەمەش بۆ ئەوەبو تا لەكاتی گرتنی هاوڕێكانمان و نوسراوەکان دا، سەر لە دوژمن تێك بدەین و، وا بزانن چەندین دەستەوگروپ لە شاردا هەن.

حەوتەم:  بە ئەنقەست و دیسان بۆ خۆپاراستن، بە (رۆژو مانگ) بەروارمان لەسەر تەعمیم و پەخشنامەكان نە ئەنوسی، بۆیە زیاتر (سەرەتا، ناوەڕاست، كۆتایی) مانگمان لە ژێریان دا ئەنوسی بەتایبەت لە پێنج شەش مانگی پێش راپەڕین دا.

هەشتەم: هەمو ئەو تەعمیم و راپۆرت و نامەو بروسكە و ئاگاداریانەی كە لە شەش مانگی پێش راپەرین دا نوسراون، هەر هەمویان لە ماڵی هاوڕێی كۆمەڵە زیندە یاد حەمەنوری مام ئەحمەد ناسراو بە (هاوڕێ موراد)، لە گەڕەكی (دورالامن)ی ئەوسا و، گەرەكی ئاشتی ئێستا نوسراون. رێكخراوی سلێمانی كۆمەڵەی رەنجدەران، خانویەكی بۆ هاوڕێ موراد لەو گەرەكە كە شكی كەمتر و پەنایەكی ئەمینتر بو، كڕیبو، هەتا كاروبارەكانی رێكخراوی تیا بكرێ. ماڵ و مناڵی هاوڕێ موراد نمونەی خێزانێكی لە خۆبردو ئازا و چاونەترس بون. یادی بەخێر.

نۆیەم: دڵنیام بەشێكی زۆر لە هاوڕێیان كاتێك ئەم تەعمیمە دەبینن و ئەخوێننەوە، یادەوەری ئەو رۆژانەیان بیر دەكەوێتەوە، كە نكران زاتانە و بە ئازایەتیەكی بێ وێنەوە، لە ریزەكانی كۆمەڵەدا خەباتیانكردوە و، شانازی پێوە ئەكەن.
نەمری و سەربەرزی بۆ شەهیدانی رێگای رزگاری گەل!

ئەمەش دەقی تەعمیمەكەیە:
بۆ گشت هاوڕێیانی سنوری چالاكیمان
سڵاوێكی شۆڕشگێڕانەی گەرم
بە ئومێدی خۆشی و سەركەوتن لە خەباتی ڕەواو پڕ لەقوربانی گەلەكەمان دا...
هاوڕێیانی نەبەز، لەئەنجامی گەشەسەندنی قەیرانی كەنداو، پێداگرتنی دەوڵەتانی دنیا لەسەر كشانەوەی  بێ قەیدو شەرتی عێراق و، گەڕانەوەی حكومەتی شەرعی بەپێی بڕیاری 678 ی مەجلسی ئەمن هەتا 15 ی كانونی دوەمی 1991.  سوربونی عیراق لە دەسبەردار نەبونی  كوەیت و كردنی بە نۆزدەهەمین پارێزگای خۆی  لەژێر دروشمی (عودەالفرع الی الاصل) و، تەحەداكردنی ڕای گشتی و هەڕەشەی بەرپاكردنی خەنگ لەژیر ناوی (ام المعارك ) دا، بەهەدەر چونی هەوڵە دیپلۆماسیەكان هەتا ئیستە بۆ ڕێگا چارەی سیاسیانەی كێشەكە، وایكردوە كە فەزای قەومانی شەڕ باڵ بەسەر وەزعەكەدا بكێشێ. دیارە دەزانن كە وەزعی رژێمی عیراق لە ناوخۆ و ناوچەكە و لە جیهان دا زۆر خراپە. ئەمریكا و هاوپەیمانە غەربی و ئەوروپی و عەرەبی یەكان تائێستە لە هەڵوێستیان دا یەك دەنگن.
(هەرچەندە مەسەلەی كورد مەسەلەیەكی سەربەخۆیە قوڵایی مێژویی و ئەرزیەی گەشەكردنی خۆی هەیە، خۆی نابەستێتەوە بە كێشەی كەنداوەوە، بەڵام ئەمەش واناگەیەنێ كە هیچ پەیوەندیەكیان بەسەر یەكەوە نیە، دیارە ئێستە كە هەمو دنیا بەچاوی ئیحترامەوە سەیری بزوتنەوەی كورد ئەكەن. هەر ئاڵوگۆڕێك لە عیراق دا بێتە دی كورد بەشدار دەبێ لە بڕیاردانی چارەنوسی سیاسەتی عێراق دا، چونكە هەمو دەوڵەتە گەورەكان تێگەیشتون كە ئەگەر كورد لە حكومەتی عێراق دا دەسەڵاتی هەبێبۆ ئەمنی دنیا باشترە و، كورد ئەتوانێ عاملی ئیستقرار و عاقڵ بونی عێراق بێت. بێگومان پێویستە ئێمەش خۆمان دەوری گرنگ و چارەنوسسازمان هەبێ لەكاتی تەقینەوە و شڵەژانی وەزعی ناوخۆی عێراق دا و، كۆنترۆڵی وڵاتی خۆمان بكەین. بەڵێ‌ نابێ بهێڵین بە هیچ جۆرێك مەسەلەی كورد ببێتە بەشێك لە موئامەرەی دەوڵەتان و، نابێ رێگە بدەین كە مەسەلەی رەوای كورد ببێتە دەسكەلای هیچ هێز ودەوڵەتێك و، پێویستە سەربەخۆیی و عەدالەتی مەسەلەكەمان بپارێزین).

ئێمە پێمان باش بو لەم تەنگ و چەڵەمەیەدا عیراق هەڵوێستی بەرامبەر جوڵانەوەی كورد نەرم بێ، لایەنە كوردستانیەكانیش تێكڕا كاریان بۆكرد بەڵام دیارە صدام حسین ی دیكتاتۆر زۆر مەغرور و حاقدە لەسەر كورد و لەسەرە مەرگیش دا ئامادە نیە لەگەڵ كورد ڕێك بكەوێ. جا  كە ئەوە تەبیعەت و سروشت و ماهیەتی ئەو رژێمە هارو دڕندە و شۆفینیستە بێت ، كورد و جوڵانەوەكەشی بە حەقی خۆی دەزانێ كەڵك لەهەمو هەلو مەرجە مێژویی و دەولی و ناوچەیی و ناخۆییەكان وەربگرێ بۆ زامنكردن  و دەستە بەركردنی مافەڕەوا و زەوتكراوەكانی خۆی...
لە تەعمیمی پێشودا لەسەر ئەگەری شەڕ و ئاشتی لە قەیرانی كەنداودا، رەئی خۆماندیاریكرد، لێرەدا بە پێویستی دەزانین لەسەر ئەگەری نەمانی شەڕ و پچڕانی شیرازەی دەوڵەت و شلۆق بونی وەزعەكە و هەژانی جەماوەردا، كە روداوی گەورە و گرنگ ئەرك و فەرمانی قورسمان ئەخاتە ئەستۆ، خاڵە سەرەكی و گشتیەكانی ئەو ئەركانە دیاری بكەین، هیوادارین سەرجەم هاورێ یان بەیەك دەست وبەیەک دەنگ کاری بۆ بکەن :
1 - پێویستە هەمو هاورێیان بە بەردەوامی یەكتری ببینن، پەیوەندیەكانیان لەگەڵ یەكتر و لەگەڵ سەر و خواریان توندوتۆڵتر بكەن و، هەمیشە لە حاڵەتی ئامادەیی و متابەعەی بەردەوامی روداوەكان دا بن، دەبێت ئەو هاورێ یانەی كە عەسكەرن و دورن لەو حاڵەتەدا بەپەلە و بە هەرهۆیەك دەكرێ و دەگونجێ بگەڕێنەوە جێگەی خۆیان و دەستبەجێ لەگەڵ رێكخستن و هاورێ كانیان پەیوەندی بكەن، ئەركی سەرشانی هاورێ یانە  كە ئیشی بەردەوام بكەن  بۆ گرتنەوە و ئاراستەكردنی گشت ئەو هاورێ و دۆستانەمان كە بەهەر هۆیەك و لەژیر زەختی هەر زروفێك دا لە رێكخستنەكەیان پچراون یان دور كەوتونەتەوە پەیوەندی یان پێوەبكرێت ولە تەوجیهاتی تازە بەزویی ئاگادر بكرێن و ئیش و كاریان بخرێتە ئەستۆ، (جگە لەو هاورێ ودۆستانەی كە مەترسی یان بۆ سەر ئەمنی تەنزیم هەیە). هەروەها پەیوەندی بكرێ بە خێزان وكەسوكاری شەهیدان وگیراوە سیاسیەكان و گیراوی ئەنفالەكان ، بەگشتی هەوڵ بدرێ لەگەڵ جەماوەر پەیوەندی تۆكمە و فراوان ببەسترێ و وابكرێ گەورەترین و زۆرترین ژمارەی خەڵك لەدەوری سیاسەت و بەرنامەی شۆرش ساز وئامادە بكرێ..
2 – هەوڵ بدرێ رق و تورەیی و کەفوکوڵی شۆڕشگێرانە و هەژانی بێ ئامانی جەماوەر دور بخرێتەوە لە تەقاندنەوەی ناكۆكیە فكری و سیاسی و عەشایەریەكان، تۆڵە سەندنەوەی شەخسی، شەڕی ناوخۆ، تاڵان و  راوروت... و ، زۆری تر كە خزمەتی بەرژەوەندی گشتی ناكات، بەو ئاقارە ئاراستە بكرێ كە لەخزمەت ئەنجامدانی سیاسەت وبەرنامە و پلانی داڕێژراوی شۆرش و رێكخستن دا بێت، بەمەش لە لایەك هیزی شۆرش و جەماوەر تۆكمە و فراوان و بەزەبر تر دەبێ و، بەرەی دوژمن كز ولاوز تر و تەسك دەكرێتەوە، دیارە ئەمەش هۆكارێكی گەورە وگرنگ و كوشندە دەبێ بۆ پەلامار دان و لەناوبردن و ڕاماڵینی پایە و دەسەڵاتی  رژێم لە كوردستان دا، چەسپاندنی هێز و دەسەڵاتی شۆرش و جەماوەر  و پاراستنی نیشتمانەكەمان لەهەر پەلاماریكی دەرەكی تر. لە لایەكی تریشەوە وا دەكات كە جەماوەر كەمترین زەرەری گیانی و ماڵی بەر بكەوێ ، بۆ جێ بەجێكردنی ئەم كارە پیرۆزەش هەوڵی جدی بدرێ بۆ بەدەست خستن و دەستبەسەراگرتنی چەك و جبەخانەكانی رژێمی داگیركەر بۆ چەكدراكردنی جەماوەر، كە پێویستە لێرەش دا هاورێ یانی كۆمەڵە لەو لەحزە حاسیمەدا سەرمەشقی جەماوەرەكەیان بن.

3 - هەوڵدان بۆ بێلایەنكردنی جەیش (سپا) واتە شەڕی شۆرش و جەماوەر نەكات، ئەمانیش پەلاماری نەدات.

4- سیاسەتی شۆڕش سیاسەتی شەڕنەكردنی جاشە، دەبێت هەوڵ بدەین بەلای خۆمانیاندا ڕاكێشین و كارێك بكەین هاوكاریمان بكەن و لەچارەنوسی میلەتەكەیاندا بەشدارییان پێ بكەین، ئەم هەڵوێستەمان لەڕێگای دۆست و خزم و كەسە باوەڕ پێكراوەكانمانەوە بەجاش رابگەیەنن.

5- دەزگا سەركوتكەر و جاسوسیەكانی رژێم لە كوردستان دا مێژویەكی رەش و پڕ لە تاوانكاری یان هەیە، بنكە و لانەی جاسوسیی بەعسن و مایەی پۆخڵكردنی میلەتەكەمانن، بۆیە زۆر گرنگە بەو پەڕی توانامانەوە هەوڵ بدەین دەستبەسەر هەمو مستەمسەكاتەكانی – دائیرەی ئەمن، بارەگای مونەزەمە، ئیستخباراتی مەدەنی، بارەگای مخابەرات- دا بگرین و لای خۆمان بیپارێزین و ئەوكاتە هەر بەشە لای خۆیەوە بەجۆگەكانی تەنزیم دا بە ئەمانتەوە بۆ سەرو خۆی بەرز بكاتەوە، تا لە داهاتودا بتوانین شەن و كەوی خۆمانی لێ بكەین. بەداخەوە لەكاتی دەسبەسەراگرتنی هەڵەبجەی شەهید دا لەبەر كەمتەرخەمی و بێ مشوری و بەگرنگ نەگرتنی لێپرسراوەكانی پێشمەرگە، دەست بەسەر ئەو بەڵگەنامانەدا نەگیرا، جگە لە شتێكی كەم نەبێت، وەزۆر لەو خەڵكانەی كە پیاوی بەعس و دەوڵەت بون و فایل و ناویان لەو دەزگا جاسوسیانەدا هەبو هەركەسە بۆ خۆی پەلاماری دا و فایل و نامەی پڕ لە تاوانكاری خۆی فڕاند و فەوتاند، شۆڕش یش نەیتوانی كەڵكی لێ وەربگرێ. هیوادارین ئەوە دوبارە نەبێتەوە.

6 - پارێزگاریكردنی بانقەكان و دەوائیری دەوڵەت و فەرمانبەرەكان و شوێنە گشتیەكان كە موڵكی میلەتن ئەركی سەر شانی گشت هاوڕێ یانە و دەبێت پارێزگاری لێ بكەن.

7 - هاوڕێ یان و دۆستانمان لە هەمو شار و شارۆچكە و ئۆردوگاكاندا بەو پەڕی توانایانەوە پێویستە هاوكاری و پشتیوانی لە هێزی پێشمەرگەی كوردستان بكەن بۆ جێ بەجێكردنی ئەو بەرنامەیەی كە پێ یانە.

8- لەو حاڵەتانەدا كە پێشهاتیكی چاوەڕوانكراوە پێویستە هاورێ یان هەمیشە متابەعەی ئێزگەی دەنگی گەلی كوردستان بكەن و ئامۆژگاری و رێنوێنیەكان جێ بەجێ بكەن.

9- لە هەر جۆرە تەوجیهاتێكی تر لە كات و ساتی خۆی دا بەڕیگەی ئیزگە یان بڵندگۆ یان چاپەمەنی ئاگادارتان دەكەین.

هەربژین و بۆ پێشەوە
شەپۆل
سەرەتای كانونی دوەمی 1991