ژووری ناوچە کوردستانیە دابڕێنراوەکان: ‎زیادبوونی هەڕەشەکان و پێویستی بە کاراکردنەوەی ماددەی (١٤٠)ـە

دوای تێپەڕبوونی ساڵێک بەسەر هەڵبژاردنەکانی عێراق و ململانێی قەوارە سیاسیەکان و رێکنەکەوتن لەسەر پێکهێنانی حکومەت لە بەغدا، کاریگەری ئەو بارودۆخە لەسەر شێوازی بەڕێوەبردن و لاوازبوونی ئەمن و ئاسایش و خۆ رێکخستنەوەی گروپە تیرۆریستیەکان و زیادبوونی چالاکیەکانیان بە تایبەت لە ناوچە کوردستانیە دابرێنراوەکان و گەڕانەوەی بەشێک لەو خێزانە عەرەبانەی بە مەبەستی تەعریب نێشتەجێ کرابوون بۆ سەر زەوی و زاری جوتیارە کوردەکان لە گوندەکانی مامەو عەلاغێر لە قەزای دوبز و گوندەکانی پەلکانەو گابەرەکە لە ناحیەی سەرگەڕان ...هتد هەموو ئەمانە ئاماژەی سەرەتایەکی خراپن بۆ هێنانەدی ئەو ئایندەیەی عێراقیەکان بە گشتی و خەڵکی ناوچە کوردستانیە دابڕێنراوەکان بە تایبەت خەونی پێوە دەبینن لە عێراقێکی فیدراڵ و لە سایەی سیستەمێکی دیموکراسیدا رێز لە هاوڵاتیانی وڵاتەکەی بگرێت و بە یەک چاو سەیری تەواوی پێکهاتەکانی بکات .

‎پابەندنەبون بە دەستور و جیاوازی کردن لە نیوان پێکهاتەکاندا لە سەر بنەمای ئاین و مەزهەب و نەتەوە و وردە کلتورەکانی دیکە بووەتە هۆی دروستبوونی بێ متمانەیی و رق و کینە و مەترسی تەقینەوەی ناکۆکیەکان لە هەر چرکە ساتێکدا لە عیراق، بۆیە باشترین میکانیزمی پێکەوە ژیان لە عێراقی فپدرالیدا رێزگرتنە لە دەستور . لەو چوارچێوەیەدا، ماددەی ١٤٠ یەکێکە لە مادەکانی دەستوری نوێی عیراق، یەکێکە لە مادە راگوزەرەکان و ماوەی بۆ دانراوە ، ئەگەرچی  لە کاتی دیاریکراوی خۆیدا جیبەجێ نەکرا و نەیارەکانی عێراقی فیدرالی کەوتنە بانگەشەی بەسەرچونی ئەم مادەیە، بەڵام  خۆشبەختانە دادگای فیدرالی لە ساڵی (٢٠١٩) بڕیاری مانەوەو بەردەوامی دا.  

‎بۆیە ئەرکی حکومەتی نوێی عێراق کە نزیکەی دوو مانگ بەسەر دەستبەکاربوونیدا تێدەپەڕیت، کارا کردنەوەی مادی ١٤٠ و بە لایەنی کەمەوە  تەواوکردنی قۆناغی یەکەمی مادەکەیە، کە بریتیە لە ئاسایی کردنەوە لە رێگای گێرانەوەی خێزانە دەرکراو و هاوردەکانەوە و قەرەبوکردنەوەیان و دابینکردنی ژیانێکی شایستە بۆیان لە شوێنی رەسەنی خۆیاندا .  

‎له‌كاتێكدا ناوچه‌ كوردستانیه‌ دابڕێنراوه‌كان به‌ده‌وڵه‌مه‌ندترین شوێنى عێراق ئه‌ژمار ده‌كرێن بۆ به‌رهه‌مهێنانی سامانە سروشتیەکان، به‌ڵام نه‌ك ته‌نها نه‌وت و سامانى سروشتى له‌م ناوچانه‌ نه‌بونه‌ته‌ مایه‌ى سه‌قامگیرى و خۆشبه‌ختى دانیشتوانه‌كه‌ى، به‌ڵكو له‌ نزیكه‌ی شه‌ست ساڵی رابردوودا سه‌ختترین شوێنی ژیان بۆ هه‌ر خێزانێكی كورد ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ بووه‌ كه‌ ئه‌مرۆ به‌ ناوچه‌ كوردستانیه‌ دابرێنراوه‌كان ناسراوە، له‌جیاتی به‌رنامه‌ی گه‌شه‌پێدان و ئاوه‌دانی و پێشكه‌شكردنی خزمه‌تگوزاری به‌ دانیشتوانه‌ ره‌سه‌نه‌كه‌ی به‌رنامه‌ی تێكدان و ئاسته‌نگ دروستكردن و كۆچپێكردنی خه‌ڵكه‌كه‌ی هه‌بوه‌، لەم ناوچانەدا به‌ ئاشكراو به‌ نهێنی كار بۆ گۆرینی دێموگرافی کراوە ، هه‌موو شێوازێكی سته‌ملێكردن به‌كارهاتووە‌ بۆ ناچاركردنی خێزانه‌ كورده‌كان به‌ كۆچكردن و به‌جێهێشتنی ناوچه‌كه‌ ، وه‌كو پشتگوێخستن و نه‌بوونی خزمه‌تگوزاری و هه‌لی كارو  بلاوكردنه‌وه‌ی  ترس و تۆقاندن و په‌یدابوونی گروپی توندره‌و و تیرۆریست ..هتد

‎ئه‌مڕۆ یه‌كێك له‌ ئاستەنگه‌كانی ژیانی خه‌ڵكی ئه‌م ناوچانه‌ جگه‌ له‌ هه‌ڕه‌شه‌ی تیرۆریستان، بێكاری و نه‌بوونی هه‌لی كاره‌ له‌ كه‌رتی تایبه‌ت و كه‌رتی گشتیشدا، كه‌رتی تایبه‌ت له‌م ناوچانه‌دا هیچ رۆڵێكیان نیه‌، به‌ هۆی نا ئارامی و جێبه‌جێنەكرنی ماده‌ی (140) و یه‌كلایی نەكردنه‌وه‌ی چاره‌نوسی ناوچه‌كه‌، سه‌رمایه‌دران له‌م ناوچانه‌دا هیچ پرۆژه‌یه‌كی وه‌به‌ر‌هێنان ناكه‌ن تا به‌لایه‌نی كه‌مه‌وه‌ هه‌ندێك رێژه‌ی یێكاری دابه‌زێت و گه‌نجانی ناوچه‌كه‌ رەشبین و خەمۆکی و ناچاری كۆچكردن نه‌بن، ‎ئاسایی کردنەوەی ژیانی هاوڵاتیانی ناوچە کوردستانیە دابڕێنراوەکان تەنیا گەڕاندنەوەی خێزانەکان نیە ، ئەگەرچی تا ئیستا ئەو هەنگاوەش جێبەجی نەکراوە ، هەنگاوی دووەمی دوای گەڕاندنەوەی خێزانەکان دروستکردنی متمانەو  دڵنیاکردنەوەیانە لە رێگای دابینکردنی ئەمن و ئاسایش و ئاستێکی بەرزی خزمەتگوزاری و هەلی کار و بونیادنانی ژیرخانێکی ئابوری بەهێز لەم ناوچەنەدا ، سڕینەوەی ستەمە کارگێریەکانیش یەکێکن لە پایەو کۆڵەگەکانی ئاسایی کردنەوە ، گێرانەوەی پێکەوە لکاندنی هەموو ئەو گوندو ناحیەو قەزا و پارێزگایانەی بە مەبەستی تێکدانی باری دیموگرافی ناوچەکە کەرت کەرت کران و لە یەکتر دابڕێنران، بونیادنانەوەی نەخشەی کارگێری (١٩٥٧)ی پارێزگای کەرکوک بەشێکە لە هەنگاوی یەکەمی مادەی (١٤٠) و لە چوارچێوەی ئاسایی کردنەوەدایە .

‎لە کۆتاییدا لە حكومه‌تی هه‌رێمی کوردستان داوادەکەین ، له‌ پرسی دانوستان و رێكه‌وتن له‌گه‌ڵ ناوه‌ند گرفتی ناوچه‌ كوردستانیه‌ دابرێنراوه‌كان جه‌وهه‌رو بناغه‌ی گفتوگۆو رێكه‌وتنه‌كانی بێت" ئه‌م پرسه‌ له‌ قاڵبی حیزبی و كه‌سی ده‌ربكرێت و ده‌زگاو دامه‌زراوه‌یه‌كی بۆ بونیاد بنرێت، هەروەها لە حكومه‌تی عیراقی فیدراڵیش داوا دەکەین به‌ پێی ده‌ستور و ماده‌ی (140) مامه‌ڵه‌ له‌كه‌ڵ ئه‌م ناوچانه‌دا بكات، بە جدی هەوڵی ئاسایی کردنەوەو سرینەوەی شوێنەواری تەعریب و ستەمی نەتەوەیی بدات کە لە قازانجی تەواوی عێراقیەکانە و سەرەتایەکە بۆ پیشکەوتن و گەشەکردنی عیراق بە گشتی .

‎ژووری ناوچە کوردستانیە دابڕینراوەکانی
بزوتنەوەی گۆڕان
١٧/١٢/٢٠٢٢