ئاسایش
4. تهوهری ئهمنی:
هێزه چهكدارهكان، دامودهزگانی ئاسایشو ههواڵگریی، گرنگترینو ترسناكترین رۆڵدهبینن له ههر وڵاتو قهوارهیهكی سیاسیدا. گرنگترین رۆڵ دهبینن كاتێك دهبنه هێزی بهرگریكردن له خاكو قهوارهو دابینكردنی ئاسایشی هاوڵاتیان، ترسناكترین رۆڵیش دهبینن كاتێك دهبنه دامودهزگای سهركوتكردنو میلیشیایی، ئامرازی نهێنیی حزبو دهستهگهریی بهرتهسك، ئامێری بهخشینهوهی ترس، دهستكاریكردنی نهخشهی سیاسیو پاكتاوكردنی ململانێو جیاوازیی ناوخۆیی.
سهرباری گیانبهخشینو لهخۆبوردویی بهشێكی زۆری بهرپرسانو ئهندامانی هێزه چهكدارو ئهمنییهكانی ههرێمی كوردستان له ههژده ساڵی رابردوودا، راستییهك كه ناتوانین بازی بهسهردا بدهین ئهوهیه كه تا ئێستا سیستمی ئهمنیی كوردستان سیستمێكی نادیموكراتو نارۆشنو ناشارستانییه، تا ئێستا هێزی چهكدارو دهزگای نهێنی، له بری ئینتما بۆ نیشتمانو گهل، ئینتمایان بۆ حزب، لهناو حزبیشدا ئینتمایان بۆ دهستهو گروپی نهێنی، لهناو ئهوانهشدا ئینتمایان بۆ كهسی دهشتڕیشتوو ههیه. تا ئێستا دابهشبوونی كۆمهڵایهتی هێزی چهكدارو ئاسایش لهسهر بنهمای ناوچهو خێڵو لایهنگیریی بهرتهسكه.
لیستی گۆڕان لهو بڕوایهدایه دڵسۆزیی بۆ نیشتمان، قهوارهی نهتهوهییو ئاسایشی نیشتمانی، به موزایهدهو هاتو هاوارو بهشینهوهی تۆمهتو ترس بهسهر بهرههڵستكارانی سیاسیدا مهیسهر نابێت، بهڵكو پێویستی به گۆڕینی ریشهیی سیستمی هێزه چهكدارهكانو دامودهزگاكانی ئاسایشه. پێویستی بهسهرلهنوێ ئامادهكردنهوهی ئهو دامودهزگاو هێزانهیه به جۆرێك ببنه قهڵغانی پاراستنی قهوارهی نیشتمانیو كۆمهڵگهی شارستانیو دهوڵهتی یاساو سیستمی دیموكراتی، پاكبكرێنهوه له ههر جۆره ئینتمایهكی حزبی، ناوچهیی، خێڵهكیو شهخسیی بهرتهسك. ئهگهر نا، ئایندهی قهوارهی ههرێمی كوردستان دهكهوێته بهر مهترسیی پهرتبوونو دروستبوونی چهندین كانتۆنی ناشارستانی، چونكه ئهو رووبهره ئاسایشهی كه تا ئێستا دڵسۆزیی خهڵكو هوشیاریی بهشێكی زۆری ئهندامانی هێزه چهكدارو ئهمنییهكان رایانگرتووه، بهردهوام نابێتو له ئایندهیهكی نزیكدا دهكهوینه بهردهم ههڕهشهیهكی راستهقینهوه، كه به زیان بهسهر ههمووماندا، به زیان بهسهر ئهزموونهكهماندا، تهنانهت بهسهر ئایندهی ئهو هیزه سیاسیانهشدا دهشكێـتهوه كه خاوهنی میلیشیاو هێزی ئاسایشو ههواڵگرییو چهكو جبهخانهی تایبهت به خۆیانن.
4. 1. پاسهوانی ههرێم:
4. 1. 1. پێكهێنانی هێزی پاسهوانی ههرێم، به سوودوهرگرتن له ماده پهیوهندیدارهكانی دهستوری عیراق، بهشێوازێكی نیزامیی مۆدێرن، بهسوودوهرگرتن له ئهزموونی هێزی پێشمهرگهی ئێستا. موتوربهكردنی ئهو هێزه به نهوهی نوێو كردنهوهی دهرگای خۆبهخشین، دوور له لایهنگریی سیاسیی، حزبیی، ناوچهیی، خێڵهكی.
4. 1. 2. ئامادهكردنی ئهفسهرو دهرهجهدارو سهربازهكانی ئهو هێزه لهسهر ئاستی مهعنهوییو پابهندیی نیشتمانی، پاككردنهوهی دهروونو بیریان، له ههر بوغزو كینهو لایهنگرییهكی پێشوهخت، بهتایبهتی ئهوانهی پێشتر ژیانی میلیشیایی ژیاون، لهرێگهی خولی ئامادهكاریی تایبهتهوه، به ئهزموونوهرگرتن له وڵاتانی جیهانی شارستانی.
4. 1. 3. قهدهغهكردنی رێكخستنی حزبیو سیاسی لهناو هێزی پاسهوانی ههرێمدا.
4. 1. 4. سهرپهرشتیكردنی خولو پهیمانگاو كۆلیجهكانی سهربازیی لهلایهن دهستهیهكی دیاریكراوهوه بۆ جێبهجێكردنی ههموو ئهو یاساو رێنماییانهی كه دهچنه خزمهتی ئهم پرۆسهیه.
4. 1. 5. موتوربهكردنی پرۆگرامی خولو پهیمانگاو كۆلیجه پهیوهندیدارهكان به وانهكانی مافی مرۆڤ، هونهرو ئاكاری شارشتانی.
4. 1. 6. ئامادهكردنو رێكخستنهوهی ههموو ئهو میلیشیاو هێزه چهكدارانهی كه ئینتمایان بۆ حزبو گروپو تاكهكهس ههیه، سهرلهنوێ دامهزراندنیان له هێزی پاسهوانی ههرێمدا، یان خانهنشینكردنیان به ئاستێكی دارایی شیاو، یان دۆزینهوهی دهرفهتی كاری نوێ بۆیانو دابینكردنی بیمهی كۆمهڵایهتیو ئابوریی بۆ خۆیانو خێزانهكانیان.
4. 1. 7. دابهشكردنو جێگۆڕكێی هێزه چهكدارهكانی ههرێم بهسهر ناوچهو دهڤهره جیاوازهكاندا، بهئاگاداریی پێشوهختی پارلهمان، بۆ ئهوهی لهبری ئینتما بۆ ناوچهیهكی دیاریكراو ئینتمایان بۆ كوردستان ههبێتو له لایهنگیریی لۆكاڵیدا گیر نهخۆن.
4. 2. پۆلیس، ئاسایشو ههواڵگریی:
4. 2. 1. چاكسازییو سهرلهنوێ ئامادهكردنهوهی دهزگاكانی ئاسایشو پۆلیسو ههواڵگری به شێوازێكی شارستانیی مۆدێرن، دوور له لایهنگریی سیاسیی، حزبیی، ناوچهییو خێڵهكی.
4. 2. 2. ئامادهكردنی ئهفسهرو دهرهجهدارو پۆلیسو ئهندامانی ئهو دهزگایانه لهسهر ئاستی مهعنهوییو پابهندیی نیشتمانی، پاككردنهوهی دهروونو بیریان، له ههر بوغزو كینهو لایهنگرییهكی پێشوهخت، بهتایبهتی ئهوانهی پێشتر ژیانی میلیشیایی یان موخابهراتیی بهرتهسك ژیاون، لهرێگهی خولی ئامادهكاریی تایبهتهوه، به ئهزموون وهرگرتن له وڵاتانی جیهانی شارستانیی.
4. 2. 3. موتوربهكردنی پرۆگرامی خولو پهیمانگاو كۆلیجه پهیوهندیدارهكان به وانهكانی مافی مرۆڤ، دیموكراسی، هاوڵاتیبوون، هونهرو ئاكاری شارستانی.
4. 2. 4. قهڵاچۆكردنی ههموو ئهو دیاردانهی كه دژی مافهكانی مرۆڤ لهو دهزگایانهدا پێڕهودهكرێن، وهك ئهشكهنجهدانی جهستهییو دهروونی، سزادانی سیاسی، زیندانی نهێنیو شوێنی لێپێچینهوهی نایاسایی، بهندكردنو هێشتنهوهی هاوڵاتیان بهبێ فهرمانی دادوهریی.
4. 2. 5. رێگه به هیچ حزبو قهوارهیهكی سیاسی نادرێت خاوهنی دهزگای ههواڵگریی نهێنیو زیندانو شوێنی سزادانی تایبهت بێت.
4. 2. 6. قهدهغهكردنی رێكخستنی حزبییو سیاسیی لهناو ئاسایشو ههواڵگریدا.
4. 2. 7. پۆلیسی هاتوچۆ هێمای یاسایه له سهر شهقام، ئهركی حكومهته پێداویسته مادییو شارستانییهكانی بۆ دابین بكات. ئهركی بهرپرسه باڵاكانی دهوڵهته رێز له پۆلیسی هاتوچۆ بگرن. حكومهت پشتیوانیی پۆلیسی هاتوچۆ دهكات بۆ پێشخستنی ئامرازهكانی چاودێرییو بهدواداچوون، بۆ جێبهجێكردنی یاسا بهیهك چاوو یهك پێوهر بهسهر ههمواندا بێ جیاوازیی.